Koninkrijk der Nederlanden:
De Republiek raakte in diverse oorlogen verwikkeld met Engeland, Frankrijk en Spanje. Uiteindelijk vielen in 1794 Franse troepen onder aanvoering van Napoleon de Republiek binnen en in 1795 werd de Bataafse Republiek uitgeroepen. Na de Franse overheersing werd Gelderland in 1814 weer een aparte provincie in het Koninkrijk der Nederlanden.
In de Grondwet van 1814 en in de Provinciale Wet van 1850 werden de taken en bevoegdheden van de provincies vastgelegd. De huidige verhouding tussen gemeenten, provincies en het Rijk vindt zijn oorsprong in de grondwet van 1848, geschreven door Thorbecke. Als gevolg van de Provinciale Wet van 1850 mocht de provincie voortaan een eigen begroting opstellen, eigen belastingen heffen en verordeningen uitvaardigen.
De vorming van het gebied dat men tegenwoordig als Gelderland kent werd tijdens de voorlaatste ijstijd, het Saalien, zo’n 150.000 jaar geleden in gang gezet. Landijs zorgde toen voor het ontstaan van enorme stuwwallen, waardoor de Veluwe en het kleinere Montferland zijn ontstaan. Bij Schaarsbergen ontstond een grote sandrvlakte door sediment uit het smeltwater. Zuidelijk van Harderwijk en bij Nunspeet ontstond tussen het ijs en de gevormde stuwwallen een glaciaal meer, waar zandige en kleiige glaciolacustriene afzettingen gevormd zijn. Toen het warmer werd brak een nieuwe tijd aan, het holoceen. In het subboreaal moet het gebied langzaam voor bewoning geschikt zijn geraakt. De eerste mensen zullen trekkende jager-verzamelaars rond 5500 voor Christus zijn geweest. Gelderland was waarschijnlijk een waterrijk, bebost gebied met veel vis, watervogels, bevers, reeën en ander wild.
